Komisja proponuje przepisy mające na celu zwiększenie ochrony konsumentów na rynku usług finansowych
03-07-2012
Kryzys finansowy przerodził się w kryzys zaufania konsumentów. Brak przejrzystości, niska świadomość ryzyka oraz nieskuteczne postępowanie wobec konfliktów interesów doprowadziły do tego, że konsumentom w całej Unii często sprzedawano produkty inwestycyjne i ubezpieczeniowe, które nie były dla nich odpowiednie. Takie postępowanie zachwiało zaufaniem konsumentów do sektora finansowego. Ponadto zmiany istniejących przepisów nie nadążały za rosnącą złożonością usług finansowych.
Problem niskiego zaufania konsumentów można wyłącznie rozwiązać, podejmując działania służące wyeliminowaniu tych uchybień, tym samym tworząc solidne fundamenty wzrostu gospodarczego w UE. W średnio- i długoterminowej perspektywie zaufanie konsumentów i wzrost gospodarczy są w stanie zapewnić jedynie silne, należycie uregulowane rynki detaliczne, na których interesy konsumentów stawia się na pierwszym miejscu. Dlatego też Komisja przedstawiła dzisiaj pakiet ustawodawczy, który stawia sobie za cel podniesienie standardów i usunięcie luk prawnych z korzyścią dla konsumentów. W ramach tego pakietu zaproponowano w szczególności przyjazne konsumentom standardy dotyczące informacji na temat inwestycji, podniesiono standardy doradztwa oraz zaostrzono niektóre przepisy dotyczące funduszy inwestycyjnych, aby zapewnić ich bezpieczeństwo.
Komisarz ds. rynku wewnętrznego i usług Michel Barnier powiedział: "W następstwie największego - odkąd sięgamy pamięcią - kryzysu finansowego branża finansowa na pierwszym miejscu musi stawiać konsumenta. Produkty detaliczne muszą być bezpieczniejsze, standardy informacyjne - jaśniejsze, a osoby sprzedające produkty muszą zawsze spełniać najwyższe wymagania. Dlatego też przyjęliśmy pakiet ukierunkowany wyłącznie na interesy konsumentów, zapewniający im możliwość wyboru produktów finansowych w oparciu o jasne i rzetelne informacje oraz profesjonalne doradztwo, które na pierwszym miejscu stawia interes konsumentów".
Kluczowe elementy pakietu
Pakiet składa się z trzech wniosków ustawodawczych: wniosku dotyczącego rozporządzenia w sprawie dokumentów zawierających kluczowe informacje, dotyczących "konfekcjonowanych" detalicznych produktów inwestycyjnych, wniosku w sprawie zmiany dyrektywy w sprawie pośrednictwa ubezpieczeniowego oraz wniosku mającego na celu zwiększenie ochrony osób kupujących jednostki funduszy inwestycyjnych (obecnie podlegających dyrektywie w sprawie przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe).
Wniosek Komisji dotyczący "konfekcjonowanych" detalicznych produktów inwestycyjnych przyczynia się do poprawy jakości informacji przekazywanych konsumentom, którzy rozważają dokonanie inwestycji. Produkty inwestycyjne są złożone, a przez to mogą być trudne do porównania; równie trudne może być pełne zrozumienie ryzyka, jakie się z nimi wiąże.
Konsekwencje podjęcia nieplanowanego ryzyka oraz poniesienia strat będących jego następstwem mogą być druzgocące dla konsumentów, zważywszy że inwestycje takie często stanowią dużą część oszczędności życia konsumenta. Mając na uwadze fakt, że unijny rynek inwestycji detalicznych wart jest nawet 10 bln euro, kupno nieodpowiednich produktów szybko może stać się ogromnym problemem.
Celem wniosku Komisji jest zapewnienie konsumentom informacji, w łatwym do zrozumienia formacie, poprzez wprowadzenie nowego, innowacyjnego standardu dotyczącego informacji na temat produktów - informacji, które są zwięzłe i formułowane prostym językiem, a przez to o wiele bardziej przyjazne konsumentom. Dokument zawierający te informacje zwany jest "dokumentem zawierającym kluczowe informacje". We wniosku przewidziano wymóg sporządzania tego dokumentu przez wszystkich twórców produktów inwestycyjnych (np. zarządzających funduszami inwestycyjnymi, ubezpieczycieli, banki) dla każdego produktu inwestycyjnego.
Każdy dokument zawierający kluczowe informacje zawierać będzie informacje na temat głównych cech produktu, a także ryzyka i kosztów związanych z inwestycją w ten produkt. Informacje na temat ryzyka będą prezentowane w możliwie jak najbardziej jednoznaczny sposób, umożliwiający ich porównanie, bez nadmiernego upraszczania często złożonych produktów. Za pośrednictwem dokumentu zawierającego kluczowe informacje każdy konsument otrzyma jednoznaczne informacje na temat możliwości straty pieniędzy zainwestowanych w dany produkt oraz na temat złożoności produktu.
Dokumenty zawierające kluczowe informacje sporządzane będą w oparciu o wspólny standard określający strukturę, treść i prezentację tego dokumentu. Dzięki temu konsumenci będą w stanie wykorzystać te dokumenty do porównania między sobą różnych produktów inwestycyjnych i ostatecznie wybrać produkt, który najlepiej zaspokaja ich potrzeby.
Produkty, dla których wymagany będzie dokument zawierający kluczowe informacje, obejmują wszystkie rodzaje funduszy inwestycyjnych, produkty inwestycyjne oparte na ubezpieczeniach oraz detaliczne produkty strukturyzowane, a także indywidualne produkty emerytalne.
Zmiana dyrektywy w sprawie pośrednictwa ubezpieczeniowego
Komisja proponuje zmianę dyrektywy w sprawie pośrednictwa ubezpieczeniowego, która obecnie reguluje praktyki w zakresie sprzedaży wszystkich produktów ubezpieczeniowych, począwszy od ubezpieczeń ogólnych, takich jak ubezpieczenia komunikacyjne i ubezpieczenia nieruchomości, aż po produkty ubezpieczeniowe zawierające elementy inwestycyjne. Konsumenci są często nieświadomi ryzyka, jakie wiąże się z zakupem ochrony ubezpieczeniowej. Choć rzetelne profesjonalne doradztwo stanowi zasadniczy aspekt sprzedaży ubezpieczeń, niedawne badania pokazują, że ponad 70 proc. produktów ubezpieczeniowych sprzedawanych jest bez odpowiedniej porady. Obecne unijne przepisy nie regulują szczegółowo sprzedaży produktów ubezpieczeniowych, natomiast przepisy krajowe różnią się w poszczególnych państwach członkowskich i mają zastosowanie wyłącznie do pośredników.
Celem wniosku Komisji jest zwiększenie poziomu ochrony konsumentów w sektorze ubezpieczeń poprzez stworzenie wspólnych standardów regulujących wszystkie transakcje sprzedaży ubezpieczeń oraz zapewnienie odpowiedniego doradztwa. Wniosek ten przyczyni się do osiągnięcia tego celu poprzez zwiększenie przejrzystości i ustanowienie równych warunków działania dla pośredników i zakładów ubezpieczeń prowadzących sprzedaż produktów ubezpieczeniowych. W tym celu proponuje się następujące zmiany:
obowiązywał będzie ten sam poziom ochrony konsumentów, bez względu na kanał dystrybucji produktów ubezpieczeniowych. Kupując produkt czy to bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń, czy też pośrednio od pośrednika (np. agenta lub brokera), konsument będzie miał zapewniony taki sam poziom ochrony. Obecnie brak jest jednolitego poziomu ochrony, ponieważ dotychczasowa dyrektywa w sprawie pośrednictwa ubezpieczeniowego reguluje wyłącznie sprzedaż prowadzoną przez pośredników;
konsumenci z wyprzedzeniem otrzymają jasne informacje na temat statusu zawodowego osoby sprzedającej dany produkt ubezpieczeniowy. Wprowadzone zostaną przepisy mające na celu skuteczniejsze neutralizowanie ryzyka konfliktu interesów, w tym wymóg ujawniania informacji na temat wynagrodzenia otrzymywanego przez sprzedawców produktów ubezpieczeniowych;
sprzedaży produktów ubezpieczeniowych towarzyszyć będzie musiało uczciwe, profesjonalne doradztwo;
pośrednikom łatwiej będzie prowadzić działalność transgraniczną, co przyczyni się do rozwoju prawdziwego wewnętrznego rynku usług ubezpieczeniowych.
Przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS)
Pierwotna dyrektywa w sprawie UCITS stworzyła wewnętrzny rynek funduszy inwestycyjnych w Europie. Obecne unijne przepisy dotyczące funduszy inwestycyjnych (dyrektywa w sprawie UCITS) stanowią podstawę zintegrowanego rynku ułatwiającego transgraniczną sprzedaż funduszy zbiorowego inwestowania. UCITS, zarządzające aktywami o wartości niemal 6 bln euro, okazały się dużym sukcesem i powszechnie inwestują w nie europejscy inwestorzy indywidualni. Jednostki UCITS są również regularnie sprzedawane inwestorom spoza UE, gdzie są cenione ze względu na wysoki poziom ochrony inwestorów.
Zaproponowane przez Komisję zmiany w obecnych przepisach dotyczących UCITS oparte są na doświadczeniach wyniesionych z kryzysu finansowego. Zmiany te mają na celu utrzymanie gwarancji bezpieczeństwa inwestorów oraz integralności rynku. Wniosek ten pozwoli w szczególności utrzymać wiarygodność marki UCITS poprzez określenia obowiązków i zakresu odpowiedzialności depozytariusza (podmiotu przechowującego aktywa) w jasny i jednolity sposób w całej UE.
Przedstawiony dziś wniosek skupia się na trzech obszarach:
precyzyjnym określeniu zadań i zakresu odpowiedzialności wszystkich depozytariuszy działających w imieniu funduszu UCITS;
jednoznacznych zasadach wynagradzania osób zarządzających UCITS: sposób ich wynagradzania nie powinien zachęcać do podejmowania nadmiernego ryzyka. Zasady wynagradzania będą ściślej powiązane z długoterminowymi interesami inwestorów i osiągnięciem celów inwestycyjnych UCITS; oraz
wspólnym podejściu do nakładania sankcji za poważne naruszenia przepisów dotyczących UCITS, w ramach którego wprowadzone zostaną wspólne standardy regulujące wysokość administracyjnych kar finansowych, aby zadbać o to, by wysokość tych kar zawsze przewyższała potencjalne korzyści, jakie można by odnieść w wyniku naruszenia przepisów.
