Dzieci w Europie rozpoczynają naukę języków obcych w coraz młodszym wieku: zgodnie z opublikowanym przez Komisję Europejską sprawozdaniem większość uczniów zaczyna uczyć się języka obcego w wieku od 6 do 9 lat. W ciągu minionych 15 lat większość państw lub regionów obniżyła wiek, w którym rozpoczyna się obowiązkowa nauka języka. W niektórych z nich język znajduje się w programie nauczania już na etapie przedszkolnym – na przykład w niemieckojęzycznej społeczności w Belgii wprowadzono język obcy już dla trzyletnich dzieci. Sprawozdanie Key Data on TeachingLanguagesat School in Europe2012 („Kluczowe dane dotyczące nauczania języków obcych w europejskich szkołach, rok 2012”) potwierdza, że językiem obcym zdecydowanie najczęściej nauczanym niemal we wszystkich państwach europejskich jest język angielski; języki francuski, hiszpański, niemiecki i rosyjski są daleko mniej powszechne.

AndroullaVassiliou, komisarz ds. edukacji, kultury, wielojęzyczności i młodzieży, powiedziała, że „różnorodność lingwistyczna i kulturowa jest jednym z najważniejszych dóbr Unii Europejskiej”.„Nauka języków ułatwia komunikację między narodami oraz między poszczególnymi państwami, jest wsparciem dla transgranicznej mobilności oraz integracji migrantów. Cieszęsię, że nawet nasi najmłodsi obywatele mają możliwość obcowania z przyjemnością, jaką jest odkrywanie języków obcych. Ponadto zachęcam wszystkich do tego, aby dostrzegali nie tylko powszechnie używane języki i docenili niezwykłą lingwistyczną różnorodność Europy.”

W sprawozdaniu podkreślono, że obecnie rośnie liczba uczniów, którzy przynajmniej przez jeden rok nauczania obowiązkowego uczą się dwóch języków obcych. W roku szkolnym 2009/10 przeciętnie 60,8 proc. uczniów w szkołach średnich I stopnia uczyło się dwóch lub więcej języków obcych – jest to wzrost o 14,1 proc. w porównaniu z rokiem szkolnym 2004/05. W tym samym czasie odsetek uczniów w szkole podstawowej, którzy nie uczą się języka obcego, spadł z 32,5 do 21,8 proc.

Niemal we wszystkich 32 państwach uwzględnionych w badaniu (27 państw członkowskich, Chorwacja, Islandia, Liechtenstein, Norwegia i Turcja) językiem najczęściej nauczanym jest język angielski – tendencja ta zdecydowanie nasila się od roku 2004/05. W szkołach średnich I i II stopnia ponad 90 proc. uczniów uczy się języka angielskiego. Jedynie bardzo niewielki odsetek uczniów (0-5 proc. zgodnie z danymi poszczególnych państw) uczy się języków innych niż język angielski, francuski, hiszpański, niemiecki i rosyjski.

Sprawozdanie potwierdza ponadto dość zaskakujące ustalenia: niewiele państw wymaga, aby nauczyciele języków obcych spędzili na etapie swojego kształcenia pewien okres intensywnej nauki języka za granicą. W rzeczywistości jedynie 53,8 proc. nauczycieli języka obcego uwzględnionych w opublikowanym niedawno badaniu dotyczącym kompetencji w nauczaniu języków obcych (EuropeanSurvey on Language Competences) (IP/12/679) potwierdziło, że spędziło więcej niż jeden miesiąc nauki w państwie, w którym obowiązuje nauczany przez nich język. Za tą średnią wartością kryją się jednak bardzo różne podejścia: 79,7 proc. nauczycieli w Hiszpanii przez ponad miesiąc uczyło się wybranego przez siebie języka w państwie, w którym ten język obowiązuje. W Estonii takich nauczycieli jest jedynie 11 proc. W związku z tymi ustaleniami pojawia się pytanie, czy konfrontowanie przyszłych nauczycieli z bezpośrednimi doświadczeniami w posługiwaniu się danym językiem powinno być traktowane jako kryterium kwalifikujące na etapie ich kształcenia.

Znaczenie nauki języków obcych będzie głównym tematem organizowanej przez Komisję konferencji „Wielojęzyczność w Europie”, która odbędzie się w Limassol, na Cyprze, w dniach 26-28 września. Komisarz Vassiliou wygłosi przemówienie programowe.

Kontekst

Wielojęzyczność w UE

Komisja Europejska wspiera wielojęzyczność i naukę języków, pragnąc 1) promować dialog międzykulturowy oraz społeczeństwo integracyjne; 2) umacniać w społeczeństwie poczucie unijnego obywatelstwa; 3) dawać młodym ludziom nowe szanse, umożliwiać im podejmowanie studiów i pracy za granicą oraz 4) otwierać nowe rynki dla unijnych przedsiębiorstw, które konkurują na szczeblu globalnym.

Celem jest Europa, w której wszyscy obywatele – począwszy od bardzo młodego wieku – uczą się dwóch języków oprócz swojego języka ojczystego. Cel „język ojczysty+2” został wyznaczony przez szefów państw lub rządów UE na szczycie w Barcelonie w marcu 2002 r. Pragnąc zachęcić do postępów na drodze do osiągnięcia tego celu, Komisja opracowała strategię „nowego podejścia do umiejętności”, która ma zostać przyjęta w listopadzie i w której zaproponowany zostanie poziom odniesienia w zakresie nauki języków.

„Kluczowe dane dotyczące nauczania języków obcych w europejskich szkołach, rok 2012”

Sprawozdanie dowodzi, że w ciągu minionych 15 lat większość państw obniżyła początkowy wiek, w którym rozpoczyna się obowiązkowa nauka języków. Wyjątkiem jest Belgia (społeczność francuskojęzyczna), Łotwa, Luksemburg, Węgry, Malta, Niderlandy, Finlandia, Szwecja oraz Zjednoczone Królestwo.

Podczas gdy wiek uczniów rozpoczynających naukę języka obcego, ogólnie rzecz biorąc, zmniejszył się, nie wydłużył się znacząco czas nauczania danego języka. W rzeczywistości czas przeznaczony na naukę języków obcych jest w porównaniu z innymi przedmiotami raczej ograniczony.

Wsprawozdaniu „Kluczowe dane dotyczące nauczania języków obcych w europejskich szkołach, rok 2012” zawarto obszerne dowody na poparcie strategii politycznej, służące poprawie jakości i skuteczności nauki języków. Promocja nauki języków obcych jest jednym z najważniejszych celów strategii Komisji w zakresie kształcenia i szkolenia (ET 2020); ma ona również kluczowe znaczenie na etapie zwiększania transgranicznej mobilności obywateli UE, która jest z kolei jednym z celów strategii Europa 2020 na rzecz zatrudnienia i wzrostu.

Sprawozdanie, które powstaje co trzy-cztery lata, zawiera zestawienie różnorodnych źródeł danych i udostępnia pełen obraz nauczania języków w 32 uwzględnionych w nim państwach. Mierzy ono 61 wskaźników w następujących pięciu kategoriach: kontekst, organizacja, uczestnictwo, nauczyciele i procesy nauczania. Dane pochodzą przede wszystkim z czterech źródeł: Eurydice, Eurostat, europejskie badanie kompetencji językowych oraz realizowany przez OECD Program międzynarodowej oceny umiejętności uczniów (PISA).

W sprawozdaniu połączono powyższe dane statystyczne z opisem kontekstu oraz organizacji nauczania języków obcych, poziomem uczestnictwa uczniów, a także szczegółami dotyczącymi kształcenia nauczycieli języków obcych i ich doskonalenia zawodowego. Ponadto w sprawozdaniu zaprezentowano tendencje w nauczaniu języków obcych na przestrzeni lat i przeanalizowano obecną sytuację, porównując ją z sytuacją w przeszłości.

Sprawozdanie „Kluczowe dane dotyczące nauczania języków obcych w europejskich szkołach, rok 2012” zostało opublikowane wspólnie przez Eurydice/Eurostat, w ścisłej współpracy z Komisją Europejską.

Eurydice

Sieć Eurydice oferuje informacje i analizy dotyczące europejskich systemów kształcenia i polityki w zakresie edukacji. Należy do niej 38 jednostek krajowych znajdujących się w 34 państwach uczestniczących w unijnym programie „Uczenie się przez całe życie” (państwa członkowskie UE, Chorwacja, Serbia, Islandia, Lichtenstein, Norwegia, Szwajcaria i Turcja). W sprawozdaniu „Kluczowe dane dotyczące nauczania języków obcych w europejskich szkołach, rok 2012” nie uczestniczyły Serbia i Szwajcaria.Koordynacją i zarządzaniem Eurydice zajmuje się UE Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego.

Informacje dodatkowe

Pełny tekst sprawozdania w języku angielskim jest dostępny pod adresem: Kluczowe dane dotyczące nauczania języków obcych w europejskich szkołach, rok 2012

Główne punkty sprawozdania

Komisja Europejska: Kształcenie i szkolenie

Strona internetowa AndroulliVassiliou

Śledź AndroullęVassiliou na Twitterze@VassiliouEU