- Naszą nadrzędną sprawą polityczną jest reforma gospodarki europejskiej prowadząca do zrównoważonego wzrostu sprzyjającego tworzeniu miejsc pracy – pisze szef KE José Manuel Barroso w liście do przewodniczącego Parlamentu Europejskiego. Zawiera on strategiczną wizję rozwoju Unii do końca dekady oraz przedstawia konkretne propozycje ustawodawcze.

List Przewodniczącego Barroso do Przewodniczącego Parlamentu Europejskiego Martina Schulza

"Szanowny Panie Przewodniczący!

W dzisiejszym Orędziu o stanie Unii przedstawiam jasną wizję polityczną dotyczącą przyszłości naszej Unii. Wyzwania, które pragnę omówić, wymagają wizji, spójności i skuteczności po stronie instytucji Unii Europejskiej. Korzystając z prawa inicjatywy ustawodawczej, w najbliższych miesiącach Komisja przedłoży wnioski, które mają stanowić odpowiedź na wyzwania nakreślone w moim orędziu. Zgodnie z umową ramową zawartą między Parlamentem Europejskim i Komisją, a także w wyniku zorganizowanego dialogu między członkami Komisji i różnymi komisjami parlamentarnymi, w niniejszym piśmie omawiam główne zagadnienia, którymi kierowano się przy opracowywaniu programu prac Komisji na rok 2013 i lata następne.

Naszą nadrzędną sprawą polityczną jest reforma gospodarki europejskiej prowadząca do zrównoważonego wzrostu sprzyjającego tworzeniu miejsc pracy. Jest to ogromne zadanie, które dotyczy wszystkich sektorów społeczeństwa. Komisja przedstawi zatem swój kolejny program prac w formie zestawu najważniejszych celów, które następnie będą realizowane za pomocą kilku konkretnych inicjatyw. Cele te formułowane są w oparciu o spostrzeżenia Parlamentu dotyczące kluczowych działań na przyszłość. Niniejsze pismo powinno wnieść wkład do prowadzonego przez nas dialogu politycznego w ramach przygotowań do przyjęcia przyszłorocznego programu prac Komisji w najbliższym miesiącu. Program prac obejmie najważniejsze inicjatywy, które zostaną przedstawione w roku 2013 – Europejskim Roku Obywateli – i w roku 2014, prowadząc nas do następnych wyborów parlamentarnych, które odbędą się w połowie 2014 r. Mówiąc precyzyjniej, program prac będzie służył wzmocnieniu zrównoważonego rozwoju oraz dalszemu podejmowaniu wszelkich koniecznych działań w dążeniu do osiągnięcia celów wyznaczonych w strategii „Europa 2020”.

Najważniejsze obszary

W tym miejscu chciałbym przedstawić zarys bieżących prac realizowanych w Komisji. Mogą one być również przedmiotem dalszego dialogu między naszymi instytucjami. Program prac nabierze ostatecznego kształtu dopiero po spotkaniu Komisji z przedstawicielami Konferencji Przewodniczących Komisji, które zostało zaplanowane na 2 października.

Pogłębiona i autentyczna unia gospodarcza i walutowa

W dzisiejszym Orędziu o stanie Unii zapowiedziałem, że Komisja zamierza przedstawić wszechstronną strategię dotyczącą pogłębionej i autentycznej unii gospodarczej i walutowej. Panuje zgodne przekonanie, że jest to konieczne dla przyszłości gospodarki europejskiej. Scalenie unii bankowej, unii fiskalnej oraz niezbędnych elementów unii politycznej stworzyłoby bezpieczną platformę konieczną do uzyskania trwałego wzrostu, zatrudnienia i konkurencyjności. Już teraz wypełniamy ten plan w drodze konkretnych wniosków dotyczących jednolitego mechanizmu nadzorczego dla banków, które to wnioski Komisja właśnie przyjęła i którymi w najbliższych miesiącach Parlament Europejski oraz Rada będą musieli się zająć w trybie priorytetowym wraz z obecnymi wnioskami w sprawie wymogów kapitałowych dla sektora bankowego, systemu gwarantowania depozytów oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banku. Ponadto mam nadzieję, że możemy sprawnie sfinalizować przyjęcie wniosków obejmujących dwa rozporządzenia, które zostały przedłożone przez Komisję w zeszłym roku.

Jednocześnie odnowa gospodarcza powiedzie się tylko wtedy, gdy u jej podstaw będzie leżeć poczucie uczciwości i sprawiedliwości. W związku z tym Komisja zdwoi wysiłki na rzecz rozwiązania problemu nadużyć i oszustw podatkowych oraz dopilnuje, by wszystkie sektory wnosiły odpowiedni wkład do skarbu państwa. Pilną kwestią jest uzgodnienie przez Radę zmienionej dyrektywy w sprawie opodatkowania dochodów z oszczędności oraz upoważnień umożliwiających Komisji negocjowanie korzystniejszych warunków porozumień w sprawie takiego opodatkowania z sąsiednimi krajami. Nie ulega obecnie wątpliwości, że konieczne jest przyspieszenie w ramach pogłębionej współpracy prac nad wnioskiem w sprawie podatku od transakcji finansowych, który omówiłem w moim zeszłorocznym Orędziu o stanie Unii. Komisja przychylnie i bezzwłocznie zareaguje na każdy wniosek o podążanie w tym kierunku.

Oto niektóre przykłady przyszłych środków:

• dalsze wnioski w sprawie sfinalizowania ram regulacyjnych w odniesieniu do usług serwisowych i unii bankowej, np. przepisów prawnych zmierzających do zniwelowania ryzyka systemowego związanego z instytucjami niebankowymi oraz równoległymi systemami bankowymi, a także dalsze środki podejmowane w celu lepszej identyfikacji zagrożeń w sektorze bankowymi i przeciwdziałaniu im;
• w ramach obecnego procesu pogłębiania zarządzania gospodarczego UE, dalszy rozwój koordynowania ex-ante planów państw członkowskich w zakresie reformy polityki gospodarczej w kontekście semestru europejskiego;
• działania mające stymulować napływ długoterminowych środków finansowania do gospodarki realnej;
• plan zwalczania oszustw i nadużyć podatkowych;
• wnioski dotyczące rajów podatkowych i agresywnego planowania podatkowego wśród przedsiębiorstw;
• wnioski w sprawie bankowości detalicznej, w tym przejrzystość opłat oraz coraz większe możliwości zmiany banku przez klientów.

Tworzenie miejsc pracy i stymulowanie wzrostu na jednolitym rynku oraz nowa polityka przemysłowa

Dwa główne wyzwania, przed jakimi obecnie stoi Europa, to rozwój technologiczny i zmiany globalne. Przekształcenie ich w możliwość wzrostu wymaga działań w kierunku poprawy atrakcyjności inwestowania w UE oraz pogłębienia ducha przedsiębiorczości w ramach Unii, tak aby dać nowym przedsiębiorcom możliwość zaistnienia i prosperowania na rynku. Komisja będzie w dalszym ciągu forsować reformy w kierunku wykorzystania całego potencjału jednolitego rynku, zwłaszcza w drodze kolejnej ustawy o jednolitym rynku, w sprawie której wniosek zostanie przedłożony w październiku. Również w październiku 2012 r. Komisja przedstawi wnioski w sprawie nowoczesnej polityki przemysłowej, w ślad której jesienią zostanie opracowany plan działania, który ma się przyczynić do stworzenia bardziej przedsiębiorczej Europy, a pod koniec tego roku przygotowana zostanie inicjatywa w sektorze motoryzacyjnym. Należy w pełni wykorzystać wymiar europejski, by zapewnić rozwój potencjału w zakresie innowacyjności, nie piętnować porażki poniesionej w działalności gospodarczej oraz dopilnować, by inwestycje podejmowane były w tych gałęziach przemysłu, które w przyszłości staną się podstawą gospodarki europejskiej.

Program działania, oparty o wspomniane kluczowe wnioski, może również obejmować następujące inicjatywy:

• stworzenie nowych zasad pomocy państwa w dziedzinie badań, rozwoju i innowacji;
• zintensyfikowanie prac nad normami, certyfikacją i etykietami;
• modernizacja naszego podejścia do praw własności intelektualnej;
• stymulowanie i wykorzystywanie inwestycji prywatnych, jak również dostępu do kapitału, zwłaszcza w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw;
• rozwój nowego podejścia europejskiego do takich problemów jak niepowodzenie i niewypłacalność przedsiębiorstw.

Zapewnienie spójności społecznej poprzez inwestowanie w ludzi

UE musi w dalszym ciągu podejmować kroki na szczeblu europejskim, które pozwolą jej rozwiązać problem bezrobocia dotykający obecnie miliony osób. Szczególną uwagę należy nadal poświęcać młodym ludziom, którzy szczególnie odczuwają skutki bezrobocia. W naszym podejściu musimy również wziąć pod uwagę długoterminowy problem, jakim jest starzejące się społeczeństwo, oraz konieczność umożliwienia Europejczykom nabywania wszechstronnych umiejętności, które będą odgrywać ważną rolę w rozwoju przedsiębiorstw i tym samym w tworzeniu miejsc pracy i naszego przyszłego dobrobytu. Przygotowanie europejskiego rynku pracy do zwiększenia zdolności do zatrudnienia będzie odgrywać zasadniczą rolę w ożywieniu wzrostu, sterowania działaniami, by wyjść naprzeciw różnym grupom społecznym, takim jak osoby podatne na zagrożenia lub osoby o wysokich kompetencjach, a także korzystanie z większej innowacyjności w obszarze edukacji, systemów szkoleniowych i pośrednictwie pracy.

Przykłady przyszłych środków, które mogą znaleźć się w programie pracy, obejmują następujące inicjatywy:

• realizacja pakietu inwestycji społecznych;
• usprawnienie swobodnego przepływu pracowników;
• ułatwienie słabszym grupom społecznym dostępu do rynku pracy;
• poszerzenie zakresu inicjatywy „Szanse dla młodzieży” o takie zagadnienia jak zatrudnienie i mobilność.

Tworzenie sieci w Europie

Skuteczne sieci będą odgrywać kluczową rolę w przyszłych perspektywach rozwoju Europy; jest to obszar, w którym wymiar europejski jest zasadniczym czynnikiem powodzenia. Inwestycje w nowoczesną infrastrukturę i gospodarkę cyfrową wyzwalają siły wzrostu w całym jednolitym rynku. Sektory sieciowe w Europie muszą wykazać się odpornością, konkurencyjnością, muszą być bezpieczne i zdolne do pełnego czerpania z innowacyjności. Komisja dąży do zapewniania Europejczykom do 2015 r. dostępu do internetu w każdym miejscu, o każdej porze i za pośrednictwem dowolnego urządzenia, a do roku 2020 – cała UE powinna być w pełni objęta systemem wzajemnych połączeń ponad granicami i sieciami. Musimy „połączyć się, by konkurować”, a także podjąć większe wysiłki, by stworzyć prawdziwy europejski obszar transportu działający według reguł europejskich. Komisja będzie kontynuować prace nad stworzeniem konkurencyjnego i wydajnego pod względem korzystania z zasobów systemu transportu, przede wszystkim skupiając się na nowym pakiecie kolejowym oraz inicjatywie w sprawie czystego transportu, które zostaną przyjęte pod koniec bieżącego roku. Będziemy także nadal pracować nad naszą zintegrowaną polityką morską. Program prac może obejmować środki w zakresie:

• wykorzystania technologii w celu usunięcia barier między sieciami, zapewnienia zwiększonego bezpieczeństwa sieci oraz poprawy oferty dla konsumentów;
• uwolnienie szerokości pasma poprzez aktywną politykę UE w sprawie spektrum oraz stworzenie odpowiednich ram umożliwiających wykorzystanie w pełni potencjału chmury obliczeniowej;
• rozpoczęcie nowego etapu inicjatywy jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej;
• ujednolicenie systemów podatku od wartości dodanej w celu przeciwdziałania zakłóceniom i ułatwieniu prowadzenia działalności w ramach transgranicznego handlu elektronicznego.

Trwałe i efektywne korzystanie z zasobów

Przyszła gospodarka europejska musi korzystać z istniejących zasobów w sposób bardziej wydajny oraz zredukować emisję gazów cieplarnianych. Podążanie w tym kierunku może również wyzwolić potencjał w dziedzinie innowacyjności i tym samym pobudzić wzrost, co będzie miało bezpośrednie przełożenie na dobrobyt i miejsca pracy.

Program prac może obejmować inicjatywy w zakresie:

• ramowej polityki w sprawie klimatu i energii, by uzyskać długoterminową perspektywę w zakresie inwestycji wybiegającą poza rok 2020;
• zwiększenie możliwości technologicznych w celu poprawy wydajności energetycznej w sektorze transportu;
• zrewidowanie dyrektyw w sprawie jakości powietrza;
• umożliwienie rozwoju inteligentnych sieci energetycznych i inteligentnego pomiaru;
• wykonanie postanowień z Rio +20.

Bezpieczna Europa

UE zbudowana jest na solidnych podwalinach, na które składają się prawa podstawowe i rządy prawa. Jednym z największych osiągnięć UE jest wolność, jaką oferuje swoim obywatelom w zakresie życia, podróżowania, podejmowania pracy oraz prowadzenia działalności gospodarczej w innych państwach członkowskich UE. Kiedy skutecznie zwalczamy przestępczość lub korupcję bądź kiedy skutecznie kontrolujemy nasze zewnętrzne granice, chronimy nasze prawa i wolności. Mamy również zobowiązania – należą do nich wzmocnienie instrumentów, by móc stawić czoła trudnym sytuacjom związanym z migracją; ochrona zdrowia i bezpieczeństwo żywności; skuteczne reagowanie na klęski żywiołowe lub te będące efektem działalności człowieka, a także zapewnienie bezpiecznego schronienia osobom prześladowanym.

Działania, które znajdą się w programie prac, mogą obejmować następujące środki w zakresie:

• zwalczania prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu;
• poprawy przepływu przekazywania informacji z rejestrów karnych;
• powołania Prokuratury Europejskiej w celu ochrony interesów finansowych Unii;
• zrewidowania dyrektywy w sprawie bezpieczeństwa jądrowego oraz opracowania wniosków w sprawie odpowiedzialności nuklearnej, ubezpieczenia oraz gotowości na wypadek zagrożeń jądrowych i reagowanie na nie;
• przygotowywania sprawozdań na temat obywatelstwa, w których zostanie podkreślona konieczność podjęcia bardziej zdecydowanych działań w kierunku usunięcia przeszkód uniemożliwiających obywatelom czerpanie pełnych korzyści z członkostwa w UE.

Rola Europy na świecie

Unia Europejska ma przed sobą szereg celów o wymiarze globalnym, począwszy od rozwijania naszych wartości, poprzez realizowanie interesów gospodarczych, aż po propagowanie rozwoju. Zjednoczona UE, przemawiająca jednym głosem i działająca jako jedność, jest najbardziej skutecznym sposobem na realizowanie tych interesów.

W okresie, jaki obejmuje program prac, Komisja będzie pracować nad:

• wdrożeniem naszej wielowymiarowej strategii (pomoc finansowa, handel i mobilność) w celu wsparcia reform politycznych i gospodarczych w naszym sąsiedztwie;
• zwiększoną wymianą handlową i inwestycjami z partnerami strategicznymi, a także współpracą między wieloma sektorami;
• osiąganiem milenijnych celów rozwoju oraz odgrywaniem aktywnej roli w międzynarodowej debacie na temat celów w dziedzinie światowego rozwoju po roku 2015;
• kolejnym rocznym pakietem rozszerzenia;
• utworzeniem Centrum Reagowania Kryzysowego, które będzie wspierać nasze państwa członkowskie na wypadek klęsk żywiołowych i klęsk wywołanych działalnością człowieka, a także pomoże poprawić zdolność reagowania Europy na sytuacje kryzysowe w państwach trzecich.

Inwestowanie w przyszłość: uzgodnienie i wdrożenie wybiegających w przyszłość wieloletnich ram finansowych

W nadchodzącym roku prace Komisji będą w bardzo dużym stopniu zależeć od wysiłków w kierunku wdrożenia kolejnej fali inwestycji realizowanych z budżetu unijnego oraz przygotowań do wdrożenia kolejnych wieloletnich ram finansowych, które powinny zostać przyjęte jeszcze w tym roku. Kluczowe znaczenie w zwiększaniu potencjału budżetu UE będzie miał udział Parlamentu w zabezpieczeniu budżetu i środków własnych na odpowiednim poziomie; Komisja będzie ściśle współpracować z Parlamentem nad sfinalizowaniem wszystkich przepisów sektorowych, które umożliwią UE wykonanie wieloletniego budżetu modernizacyjnego sprzyjającego wzrostowi. Oprócz stałego poparcia Parlamentu dla solidnej wspólnej polityki rolnej oraz spójności zasadniczą rolę w tym kontekście będzie odgrywać wyrażone przez Parlament poparcie dla przyjęcia inicjatyw, takich jak instrument „Łącząc Europę” oraz „Horyzont 2020”.

Zwiększanie demokratycznej odpowiedzialności w Unii Europejskiej

Pogłębiona integracja wymaga dalszej integracji na płaszczyźnie politycznej oraz wysoko rozwiniętej odpowiedzialności demokratycznej. Musimy zagwarantować skuteczny nadzór demokratyczny oraz zapewnić obywateli, że projekt ten jest ich projektem – a nie wyłącznie projektem elit politycznych i gospodarczych. Wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia w sprawie statutu i finansowania europejskich partii politycznych oraz europejskich fundacji politycznych – przyjętych dzisiaj – stanowi ważny krok w kierunku utworzenia prawdziwie europejskiej przestrzeni politycznej. W tej dziedzinie można i należy uczynić więcej. Zgodnie z treścią dzisiejszego orędzia Komisja pragnie zastanowić się wspólnie z Parlamentem Europejskim nad właściwymi środkami dotyczącymi zarówno kontroli parlamentarnej, jak i odpowiedzialności za obecny proces stanowienia polityki w celu opracowania stosownych ram następnych wyborów do Parlamentu Europejskiego.

Program prac, który przynosi efekty

Wymienione kluczowe cele będą w kolejnych latach wyznaczać ramy przełożenia szerszej wizji na konkretne działania. Przy finalizowaniu poszczególnych inicjatyw ujętych w programie prac Komisja będzie:

• na wstępie koncentrować wysiłki na środkach mających największy wpływ na wzrost i tworzenie miejsc pracy; Komisja będzie priorytetowo traktować inicjatywy, które prędko mogą przynieść wyniki i równocześnie stworzyć podstawy długoterminowej stabilności. Priorytetowo traktowane będzie wdrożenie uzgodnionego niedawno Paktu na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia;
• dążyć do zagwarantowania, że działania na szczeblu unijnym i krajowym będą podejmowane wspólnie w celu zapewnienia największych korzyści. Z tego powodu pogłębienie podejścia w ramach strategii „Europa 2020” odgrywa tak ważną rolę w udanym dążeniu do celów związanych ze wzrostem gospodarczym i tworzeniem miejsc pracy.

Jak zwykle środki, na które zwraca się uwagę w programie prac, obejmują jedynie część zadań Komisji. Wszystkie instytucje czeka napięty plan pracy w związku z nadaniem priorytetu sfinalizowaniu przedłożonych już wniosków oraz dopilnowaniem, by uzgodnione środki były skutecznie wdrażane. Dla Komisji oznacza to skoncentrowanie jej zasobów na wnioskach, co do których można osiągnąć porozumienie polityczne przed połową 2014 r., stosując najwyższe standardy inteligentnych regulacji. W tym kontekście pragnę skorzystać z okazji i poinformować Pana Przewodniczącego, że Komisja zamierza wycofać swój wniosek dotyczący rozporządzenia Rady w sprawie wykonywania prawa do podejmowania działań zbiorowych w kontekście swobody przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług (rozporządzenie „Monti II”).

Dzisiejsza debata na temat Orędzia o stanie Unii będzie kolejnym ważnym konstruktywnym krokiem w naszym dialogu w kierunku nadania kształtu tym priorytetom. Cieszę się, że będę mógł gościć trzecie spotkanie w dniu 2 października z udziałem przedstawicieli Konferencji Przewodniczących Komisji i kolegium komisarzy. Komisja podejmie się również szczegółowej analizy uchwały w sprawie priorytetów Parlamentu na rok 2013, która została przyjęta w tym tygodniu. Uznaję to za ważny znak naszych zbieżnych priorytetów, że obecnie Komisja jest aktywnie zaangażowana w prace nad znaczną liczbą inicjatyw, które są przedmiotem dyskusji w Parlamencie i komisjach parlamentarnych. Zakłada się, że niektóre z tych inicjatyw zostaną przyjęte przez Komisję pod koniec bieżącego roku.

W ciągu ostatnich kilku lat UE okazała się niezbędną siłą w walce z kryzysem. Wspólnie zapewniamy ukierunkowane rozwiązania w sytuacjach krytycznych wymagających podjęcia natychmiastowych działań. Koncentrujemy się także na długoterminowych wyzwaniach, jakie stoją przed Europą. Wdrożyliśmy nowy system zarządzania gospodarczego, zmodyfikowaliśmy nasz system regulacji finansowych i nadzoru, a także dbaliśmy o to, by naszym głównym zadaniem pozostały wzrost gospodarczy i tworzenie miejsc pracy. Bliskie partnerstwo między instytucjami już przynosi efekty. Teraz naszym zadaniem jest zmierzanie do przodu z dbałością o właściwą równowagę między należytymi finansami publicznymi, reformą strukturalną i ukierunkowanymi inwestycjami. Cieszę się na współpracę z Parlamentem przy realizacji skutecznego programu działań w nadchodzącym roku.