Jednolita europejska przestrzeń powietrzna, sztandarowy projekt mający na celu trzykrotne zwiększenie przepustowości i zmniejszenie o połowę kosztów ruchu lotniczego, nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Wiceprzewodniczący Siim Kallas, komisarz odpowiedzialny za kwestie transportu, zapowiedział na wiosnę 2013 r. nowe wnioski ustawodawcze. Mają one przyspieszyć realizację projektu oraz pomóc w egzekwowaniu przepisów, również poprzez stwierdzanie naruszeń.

Podzielona przestrzeń powietrzna w Europie jest utrudnieniem, które generuje koszty rzędu 5 mld euro rocznie. Powoduje wydłużenie przeciętnej trasy lotu o 42 km, a w konsekwencji spalanie większej ilości paliwa, więcej emisji, wyższe koszty dla użytkowników i większe opóźnienia. Stany Zjednoczone kontrolują taką samą przestrzeń powietrzną z większym natężeniem ruchu, generując prawie dwa razy mniej kosztów.

Zabierając głos podczas konferencji wysokiego szczebla pod hasłem: „Jednolita europejska przestrzeń powietrzna: czas na działanie” w Limassol (Cypr), wiceprzewodniczący Kallas powiedział: „Jednolita europejska przestrzeń powietrzna była dla mnie zawsze priorytetem w obszarze lotnictwa. Projekt ten jest zbyt ważny, by pozwolić mu upaść. Daleko nam do spełnienia pierwotnych ambicji. Po ponad 10 latach główne problemy pozostają niezmienione: zbyt mała przepustowość za zbyt wysoką cenę oraz potencjalny negatywy wpływ na bezpieczeństwo. Widać pewne zmiany, ale postęp jest zbyt wolny i ma zbyt ograniczony zakres. Musimy stworzyć inne rozwiązania i szybko je zastosować. Podział przestrzeni według granic państwowych prowadzi do zbyt dużego rozdrobnienia. Obietnice poprawy nie zostały zrealizowane.”

Rok 2012 ma decydujące znaczenie dla jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej: cztery kluczowe cele, w tym powstanie 9 funkcjonalnych bloków przestrzeni powietrznej (FAB), mają zostać osiągnięte do grudnia 2012 r. Wiceprzewodniczący ostrzegł, że sądząc po dotychczasowych wynikach Europa wciąż jest daleka od utworzenia jednolitej przestrzeni powietrznej. Powiedział między innymi, że wprawdzie funkcjonalne bloki przestrzeni powietrznej powstaną, lecz „teraz musimy sprawić, by przyniosły one rzeczywiste korzyści. W chwili obecnej oczywiste jest, że ich wkład w zintegrowaną i scaloną przestrzeń powietrzną będzie niewielki lub żaden.” Zapowiedział, że w celu zapewnienia niezbędnych postępów Komisja skorzysta z istniejących uprawnień wykonawczych w jak najszerszym zakresie, w razie konieczności również z uprawnienia do stwierdzenia naruszenia.

Ponadto wiosną 2013 r. Komisja przedstawi wnioski przewidujące wzmocnienie istniejących ram prawnych w zakresie jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej (SES) w celu przyspieszenia trwających reform. Wnioski te będą obejmować środki wspierające następujące przedsięwzięcia:

1.System skuteczności działania — cele w zakresie skuteczności działania, polegające na zwiększeniu przepustowości europejskiej przestrzeni powietrznej oraz ograniczeniu kosztów, są najważniejsze dla jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej. Są niezbędne dla jej sukcesu.

W lipcu 2012 r. Komisja zatwierdziła krajowe plany zmniejszenia kosztów i zwiększenia przepustowości na okres 2012-2014 r. Komisja zamierza znacznie podnieść poprzeczkę skuteczności działania na lata 2015-2019. Ponadto wnioski dotyczące jednolitej przestrzeni powietrznej w 2013 r. zapewnią również Komisji wszelkie uprawnienia niezbędne do wyegzekwowania od państw członkowskich i FAB-ów realizacji uzgodnionych celów i zwiększą niezależność organu oceny skuteczności działania.

2.Dziewięć funkcjonalnych bloków przestrzeni powietrznej (FAB) jest na etapie powstawania. Komisja przedstawi wnioski mające zagwarantować, by te regionalne bloki zarządzania ruchem lotniczym przyniosły praktyczne korzyści. Wprowadzony zostanie obowiązek opracowania strategicznych i operacyjnych planów na poziomie FAB. Ich istnienie na papierze to za mało: FAB-y muszą szybko przynieść realne rezultaty.

3.Menedżer sieci dla Europy — Komisja zwiększy uprawnienia menedżera sieci, w szczególności umożliwi mu pełnienie bardziej scentralizowanych ogólnoeuropejskich funkcji, na przykład w odniesieniu do projektowania przestrzeni powietrznej, w tym planowania trasy. Pomoże to zwiększyć efektywność sieci.

4.Dalsze reformy służby żeglugi powietrznej — Komisja położy większy nacisk na podstawowe zadania tego organu, umożliwiając jednocześnie usługodawcom organizowanie przetargów na usługi pomocnicze. Zaproponuje również ich większe oddzielenie od krajowych organów regulacyjnych.

Wszystko to opiera się na udanej fazie realizacji programu SESAR – technicznego filaru jednolitej przestrzeni powietrznej. Komisja wkrótce przedstawi Parlamentowi Europejskiemu i Radzie wnioski dotyczące systemów zarządzania i finansowania.

Jednolita europejska przestrzeń powietrzna jest przewodnią inicjatywą europejską, polegającą na reformie europejskiego systemu kontroli ruchu lotniczego w celu zaspokojenia przyszłych potrzeb w zakresie przepustowości i bezpieczeństwa. W oparciu o inicjatywy prowadzone w późnych latach 90. przyjęto pakiet jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej I (SES I) w 2004 r. i pakiet jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej II (SES II) w 2009 r.

W przypadku pełnego wdrożenia jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej:

• bezpieczeństwo wzrośnie dziesięciokrotnie;
• przepustowość przestrzeni powietrznej zwiększy się trzykrotnie;
• koszty zarządzania ruchem lotniczym zmaleją o 50 proc.;
• wpływ na środowisko zostanie ograniczony o 10 proc.

Dalsze działania

Komisja przedłoży nowe wnioski w sprawie jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej wiosną 2013 r. Wnioski ustawodawcze będą musiały zostać zatwierdzone przez państwa członkowskie i Parlament, zanim staną się obowiązującym prawem.

Dodatkowe informacje:

http://ec.europa.eu/commission_2010-2014/kallas/headlines/news/2011/11/ses_en.htm

MEMO/12/774; SPEECH/12/711