Migracja: Dzień Pomocy Humanitarnej

Europa przeżywa najpoważniejszy od lat kryzys migracyjny. Kwestia ta jest poważnym wyzwaniem dla Europy i Unii Europejskiej. Wymaga zdecydowanych działań, lecz budzi też poważne kontrowersje. Migracja jest jednym z dziesięciu priorytetów Komisji Europejskiej Jean-Claude’a Junckera. Co wiemy i co powinniśmy wiedzieć o migracji? Czwarty z cyklu artykułów będzie poświęcony Dniu Pomocy Humanitarnej.

„W Światowym Dniu Pomocy Humanitarnej potwierdzamy nasze zaangażowanie w ratowanie ludzi oraz składamy hołd tym, którzy oddali życie dla tej szczytnej sprawy” – powiedział Sekretarz Generalny ONZ w dniu obchodów tego święta w 2010 roku.

Światowy Dzień Pomocy Humanitarnej (World Humanitarian Day) to coroczne święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ właśnie w hołdzie ofiarom niesienia pomocy. Dzień ten upamiętnia zamach bombowy w 2003 roku na placówkę ONZ w Bagdadzie, podczas której zginął Wysoki Komisarz ONZ ds. Praw Człowieka oraz Specjalny Wysłannik Sekretarza Generalnego ONZ ds. Iraku Sérgio Vieira de Mello. Obchody Dnia mają na celu zwiększenie świadomości społecznej na temat działań związanych z niesieniem pomocy humanitarnej na świecie i przybliżenie znaczenia międzynarodowej współpracy w tej dziedzinie. Dzień ten jest również okazją, aby wyrazić szacunek w stosunku do wszystkich pracowników humanitarnych ONZ i innych organizacji oraz uczcić pamięć tych, którzy pełniąc obowiązki stracili życie. W obchodach bierze udział m.in. Polska Akcja Humanitarna (PAH).

Warto przy okazji wspomnieć, czym w ogóle jest pomoc humanitarna (humanitarian aid). Określa się ją, jako działania prowadzone w celu udzielenia pomocy ludności w trudnej sytuacji, zwłaszcza gdy odpowiedzialne władze nie mogą albo nie chcą takiej pomocy udzielić. Pomoc humanitarna może być prowadzona w ramach operacji wspierania pokoju lub jako oddzielne zadanie. Warto zwrócić uwagę, że niewłaściwie prowadzona pomoc humanitarna może przyczyniać się do konserwowania patologii będących przyczyną cierpień ludności cywilnej.

Podstawowym celem pomocy humanitarnej jest ratowanie i podtrzymywanie życia oraz zapewnienie poszanowania godności ludzkiej osobom zagrożonym lub dotkniętym skutkami katastrof zarówno naturalnych, jak i tych wywołanych działalnością człowieka. Pomoc humanitarna obejmuje także działania zmierzające do zapobiegania i ograniczania skutków kryzysów.

Pomoc humanitarna obejmuje także pomoc migrantom i uchodźcom a także zapobieganie oraz eliminację skutków kryzysów, generujących problem migracji. Obecnie większość działań prowadzonych przez organizacje humanitarne z całego świata wiąże się z pomocą tej grupie ludności.

W działania związane z pomocą humanitarną chętnie angażuje się również Unia Europejska. UE jest do tego niejako zobowiązana, w związku z decyzją o przyznaniu jej Pokojowej Nagrody Nobla w 2012 roku. Norweski Komitet Noblowski oświadczył, że decyzję podjęto w uznaniu roli stabilizacyjnej, jaką UE odegrała w przekształcaniu Europy z kontynentu wojny w kontynent pokoju. Zdaniem Komitetu najważniejszym osiągnięciem Unii jest „skuteczna walka o pokój, pojednanie, demokrację i prawa człowieka”.

UE zdecydowała się przekazać nagrodę pieniężną w wysokości ok. 930 tysięcy euro (8 milionów koron szwedzkich) na pomoc dzieciom pozbawionym szansy dorastania w warunkach pokoju. Wkrótce UE podwoiła kwotę do 2 mln euro, a w 2013 r. przyznała dalsze 4 mln euro na finansowanie już realizowanych i przyszłych projektów. Dzięki temu jak dotąd dziesiątki tysięcy dzieci wzięło udział w projektach edukacyjnych, realizowanych na obszarach dotkniętych konfliktami.

Pomoc najmłodszym ofiarom konfliktów i kryzysów nabrała jeszcze większego znaczenia w związku z kryzysem migracyjnym. Liczba migrujących dzieci przybywających do Europy znacznie wzrosła. W 2015 r. i 2016 r. dzieci stanowiły 30 proc. osób ubiegających się o azyl w UE. Wiele spośród nich przybyło do UE bez rodzin.

Europejscy politycy podkreślili, że dobro dziecka musi być kwestią nadrzędną we wszystkich działaniach lub decyzjach dotyczących dzieci i zaznaczyli pilną potrzebę podjęcia ukierunkowanych działań w celu lepszej ochrony migrujących dzieci.

- Musimy zagwarantować, by dzieci, które potrzebują ochrony, rzeczywiście ją otrzymywały – i musimy to zrobić teraz. Jest to naszym moralnym obowiązkiem, ale jesteśmy też do tego prawnie zobowiązani - powiedział Pierwszy wiceprzewodniczący Komisji Frans Timmermans.

- Dzieci są najbardziej podatną na zagrożenia grupą migrantów, dlatego zapewnienie im ochrony od momentu wyjazdu z kraju pochodzenia powinno zostać włączone w główny nurt naszej polityki migracyjnej – podkreślał komisarz ds. migracji, spraw wewnętrznych i obywatelstwa Dimitris Avramopoulos.

- Podczas rozmów na temat migrujących dzieci nie można zapominać, że są to przede wszystkim dzieci. Ich dobro musi być brane pod uwagę na wszystkich etapach procesu migracji – dodała komisarz do spraw sprawiedliwości, konsumentów i równouprawnienia płci Věra Jourová.

Ustalono między innymi, że osoba odpowiedzialna za ochronę dzieci powinna być obecna na wczesnym etapie fazy rejestracji we wszystkich ośrodkach dla uchodźców przyjmujących dzieci, a w każdym hotspocie powinni zostać powołani funkcjonariusze ds. ochrony dzieci. Zaznaczono także, że wszystkie dzieci muszą bez zbędnej zwłoki i bez względu na ich status mieć zapewniony dostęp do pomocy prawnej, opieki zdrowotnej, wsparcia psychologicznego i edukacji.

W celu wzmocnienia roli opiekunów małoletnich bez opieki Komisja stworzy europejską sieć opiekunów służącą wymianie dobrych praktyk. Zostaną również podjęte wspólne starania, aby przyspieszyć procedury poszukiwania członków rodziny i łączenia rodzin, w UE i poza nią.

Instytucją realizującą działania związane z pomocą humanitarną jest działająca w ramach Komisji Dyrekcja Generalna ds. Pomocy Humanitarnej i Ochrony Ludności (ECHO)

Warto dodać, ze przy uwzględnieniu finansowania zapewnianego przez poszczególne państwa członkowskie, Unia Europejska jest największym na świecie darczyńcą pomocy humanitarnej. Na 2016 r. Komisja Europejska przyjęła swój najwyższy w historii wstępny budżet na pomoc humanitarną w wysokości 1,1 mld euro., aby wspierać osoby najbardziej potrzebujące. Dużą część unijnej pomocy humanitarnej przeznaczono dla uchodźców i przesiedleńców.

- Bycie światowym liderem pomocy humanitarnej i udzielenie wsparcia ponad 134 milionom ofiar klęsk żywiołowych i katastrof spowodowanych przez człowieka w ponad 80 krajach w 2015 r. są powodami do dumy dla Unii Europejskiej – ogłosili przedstawiciele Komisji Europejskiej w specjalnym oświadczeniu z okazji ubiegłorocznego Dnia Pomocy Humanitarnej.

Michał Witas

Punkt Informacji Europejskiej Europe Direct - Katowice