Energia jest wykorzystywana do ogrzewania i chłodzenia budynków i mieszkań oraz transportu towarów. Jest ona siłą napędową gospodarki. Jednak – ze względu na starzejącą się infrastrukturę, słabą integrację rynków i brak koordynacji polityki – konsumenci, gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa nie mogą skorzystać z większego wyboru ani z niższych cen energii. Nadszedł czas, by wprowadzić w Europie jednolity rynek energii. Dążąc do realizacji sztandarowego priorytetu określonego w wytycznych politycznych przewodniczącego Junckera, Komisja Europejska przedstawia dziś strategię osiągnięcia stabilnej unii energetycznej, której podstawą jest przyszłościowa polityka w dziedzinie klimatu.

Unia energetyczna to przede wszystkim:

• klauzula solidarności: ograniczenie uzależnienia od pojedynczych dostawców oraz od państw sąsiadujących, w szczególności w przypadku zakłóceń w dostawach energii. Większa przejrzystość przy zawieraniu przez państwa UE umów zakupu energii lub gazu z krajami spoza UE;
• przepływ energii stanowiący „piątą swobodę”: swobodny przepływ energii ponad granicami przy pełnym egzekwowaniu obowiązujących przepisów w obszarach takich jak rozdział sektora energii i niezależność organów regulacyjnych oraz podejmowanie działań prawnych, jeśli zaistnieje taka potrzeba. Przebudowa rynku energii elektrycznej, aby stał się bardziej połączony, w większym stopniu uwzględniał energię odnawialną i lepiej reagował na zmiany. Gruntowny przegląd interwencji państwa na rynku wewnętrznym oraz stopniowe wycofywanie dotacji szkodliwych dla środowiska;
• efektywność energetyczna przede wszystkim: zasadnicza zmiana podejścia do efektywności energetycznej i traktowanie jej jako pełnoprawnego źródła energii, tak aby mogła ona konkurować na równych warunkach ze zdolnością wytwarzania energii;
• przejście na trwałe społeczeństwo niskoemisyjne: zapewnienie, by lokalnie wytwarzana energia, w tym ze źródeł odnawialnych, była w łatwy i skuteczny sposób przyjmowana do sieci; promowanie przewagi technologicznej UE poprzez opracowanie technologii odnawialnych nowej generacji oraz objęcie wiodącej pozycji w dziedzinie elektromobilności, przy jednoczesnym wzroście eksportu i konkurowaniu na rynku światowym przez europejskie przedsiębiorstwa.

Obywatele stanowią trzon unii energetycznej. Ceny, które płacą, muszą być przystępne i konkurencyjne. Dostawy energii powinny być bezpieczne i zrównoważone. Należy również zwiększyć konkurencyjność oraz dać wszystkim konsumentom większy wybór.

Te i inne zobowiązania towarzyszą planowi działania na rzecz osiągnięcia tych ambitnych celów polityki energetycznej i klimatycznej.

Przewodniczący Komisji Jean-Claude Juncker powiedział: „Energia zbyt długo nie była włączona do fundamentalnych swobód unijnych.Bieżące wydarzenia dowodzą, że stawka jest wysoka. Wielu obywateli obawia się, że nie będą mieli dostępu do energii koniecznej do ogrzania domów.Europa musi działać wspólnie, z myślą o przyszłości.Chcę, by energia stanowiąca podstawę naszej gospodarki pochodziła z solidnych, wiarygodnych, bezpiecznych oraz, w coraz większej mierze, odnawialnych i zrównoważonych źródeł”.

Wiceprzewodniczący odpowiedzialny za unię energetyczną, Maroš Šefčovič, stwierdził: „Rozpoczynamy dziś najambitniejszy europejski projekt w dziedzinie energii od czasu powstania Wspólnoty Węgla i Stali.Projekt ten doprowadzi do połączenia 28 rynków energii w jedną unię energetyczną, zmniejszy zależność Europy od dostaw energii i zapewni inwestorom przewidywalność, która jest im tak niezbędna, by tworzyć miejsca pracy i wzrost gospodarczy.Rozpoczynamy dziś przejście na niskoemisyjną, przyjazną dla klimatu gospodarkę, na unię energetyczną, która stawia obywateli na pierwszym miejscu i oferuje im tańszą, bezpieczniejszą i zrównoważoną energię.Wraz z pozostałymi komisarzami, którzy ściśle współpracowali nad tym projektem, przy wsparciu całej Komisji pragnę urzeczywistnić unię energetyczną”.

Komisarz do spraw polityki klimatycznej i energetycznej, Miguel Arias Cañete, powiedział: „Weźmy się do roboty.Wyznaczyliśmy dziś drogę dla połączonego, zintegrowanego i bezpiecznego rynku energii w Europie.Teraz musimy go zbudować.Droga do prawdziwego bezpieczeństwa energetycznego i ochrony klimatu rozpoczyna się właśnie tu.Dlatego skupię swoje działania na tworzeniu wspólnego rynku energii, oszczędnościach energii, zwiększeniu udziału energii ze źródeł odnawialnych oraz dywersyfikacji dostaw.Po wielu latach opóźnień nie możemy przegapić tej okazji na stworzenie unii energetycznej.Komisja pod przewodnictwem Jean-Claude'a Junckera podejmuje najważniejsze kwestie”.

Podstawowe liczby

• UE jest największym importerem energii na świecie. Import pokrywa 53 proc. zapotrzebowania na energię i oznacza roczne koszty rzędu 400 mld euro.
• 12 państw członkowskich UE[1] nie spełnia minimalnego celu unijnego w zakresie połączeń międzysystemowych zakładającego, że co najmniej 10 proc. zainstalowanej zdolności produkcji energii elektrycznej może być przesyłane ponad granicami. UE przyjęła wykaz 137 projektów związanych z energią elektryczną, w tym 35 dotyczących połączeń międzysystemowych sieci energii elektrycznej. Dzięki tym projektom liczba państw członkowskich, które nie osiągnęły celu, mogłaby zmniejszyć się z 12 do 2.
• Odpowiednio połączona europejska sieć energetyczna mogłaby przynieść konsumentom oszczędności wynoszące do 40 mld euro rocznie.
• Sześć państw członkowskich UE[2] jest uzależnionych od jednego zewnętrznego dostawcy całości importowanego gazu.
• 75 proc. naszych zasobów mieszkaniowych ma niewielką efektywność energetyczną. 94 proc. transportu opiera się na produktach ropopochodnych, które w 90 proc. pochodzą z importu.
• W sektorze energii w UE do 2020 roku trzeba zainwestować ponad 1 bln euro.
• Hurtowe ceny energii elektrycznej w Europie są o 30 proc. wyższe, a ceny hurtowe gazu o ponad 100 proc. wyższe niż w USA.
• Europejskie przedsiębiorstwa z sektora energii odnawialnej osiągają wspólnie roczne obroty rzędu 129 mld euro i zatrudniają ponad milion osób. Wyzwaniem jest utrzymanie pozycji Europy jako lidera globalnych inwestycji w odnawialne źródła energii.
• W okresie od 1990 do 2011 r. emisje gazów cieplarnianych w UE zmalały o 18 proc.
• Do 2030 r. UE zamierza ograniczyć emisje gazów cieplarnianych o co najmniej 40 proc., zwiększyć udział energii ze źródeł odnawialnych o co najmniej 27 proc. i poprawić efektywność energetyczną o co najmniej 27 proc.

Co zostało dziś przyjęte?

• Strategia ramowa na rzecz stabilnej unii energetycznej, której podstawą jest przyszłościowa polityka w dziedzinie klimatu. Określono w niej cele unii energetycznej w pięciu powiązanych obszarach politycznych oraz szczegółowe działania, jakie podejmie Komisja pod przewodnictwem Jean-Claude'a Junckera, aby te cele osiągnąć. Działania te obejmują między innymi nowe przepisy mające za zadanie zmianę struktury i zreformowanie rynku energii elektrycznej, zapewnienie większej przejrzystości umów dotyczących dostaw gazu, znaczny rozwój współpracy regionalnej jako ważny krok w kierunku zintegrowanego rynku, ściśle regulowane ramy prawne, nowe przepisy mające zagwarantować dostawy energii elektrycznej i gazu, wzrost finansowania UE w dziedzinie efektywności energetycznej lub nowy pakiet dotyczący energii odnawialnej, skupienie się na europejskiej strategii w zakresie badań i rozwoju w dziedzinie energii, czy też roczne sprawozdania na temat stanu unii energetycznej.
• Komunikat w sprawie połączeń międzysystemowych określający środki niezbędne do osiągnięcia celu 10 proc. międzysystemowych połączeń elektroenergetycznych do 2020 r., czyli minimalnego poziomu pozwalającego na przepływ energii między państwami członkowskimi i handel nią. W dokumencie wskazano, które państwa członkowskie spełniają obecnie cel oraz które projekty są niezbędne, by osiągnąć ten cel do 2020 r.
• Komunikat przedstawiający wizję globalnego porozumienia w sprawie klimatu, które ma zostać przyjęte w grudniu w Paryżu. Ma to być przejrzyste, dynamiczne i prawnie wiążące porozumienie globalne zawierające sprawiedliwe i ambitne zobowiązania wszystkich stron. W komunikacie uwzględniono również decyzje podjęte podczas europejskiego szczytu w październiku 2014 r., przekształcając je w proponowane unijne cele ograniczenia emisji (tzw. zaplanowany, ustalony na szczeblu krajowym wkład) w nowym porozumieniu.

Więcej informacji na temat unii energetycznej:

• Strona internetowa
• Zestawienie informacji Unia energetyczna
• Zestawienie informacji Połączenie rynków energii w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw, integracji rynkowej i korzystania z energii odnawialnej na dużą skalę
• Zestawienie informacji Pytania i odpowiedzi w sprawie komunikatu Komisji Europejskiej: Protokół paryski – plan przeciwdziałania zmianie klimatu na świecie po 2020 r.
• Twitter

[1] Cypr, Estonia, Hiszpania, Irlandia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Portugalia, Rumunia, Wielka Brytania, Włochy.

[2] Bułgaria, Estonia, Finlandia, Litwa, Łotwa, Słowacja.

IP/15/4497

Komunikat Komisji Europejskiej, Bruksela, 25 lutego 2015